FAYDALI BİLGİLER
BASMA YÜKSEKLİĞİ (HM) NEDİR?
Basma yüksekliği, bir pompanın sıvıyı ne kadar yükseğe basabileceğini gösteren bir değerdir. Bu değer, genellikle metre cinsinden ifade edilir ve pompanın performansını değerlendirmede önemli bir kriterdir. Hm değeri, pompanın tasarımına, motor gücüne ve kullanılan malzemelere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Hm=Hstatik + Hborukayıpları + Hakış (mSS) olarak ifade edilen pompanın kullanım tipine göre (hidrofor, sirkülasyon vb) toplamda yaptığı işi gösterir.
BASINÇ ŞALTERİ NEDİR?
Pompa ve hidrofor sistemlerinde basma kollektörü üzerine monte edilen, içerisinde 2 adet yaylı kontak mekanizmasına sahip, sistemin otomatik olarak dur-kalk (start&stop) yapmasını sağlayan kontrol elemanıdır. Basma kollektöründeki su basıncı, tornavida ile ayarlanan basınç şalteri yay kuvvetini yendiğinde basınç şalteri kontak değiştirir ve pano da bunun sonucunda pompayı devreye sokar veya durdurur.
DEBİ NEDİR?
Debi, bir pompanın birim zamanda ne kadar sıvı transfer edebileceğini gösterir. Genellikle litre/dakika veya m³/saat cinsinden ifade edilir. Debi, bir sistemin ihtiyaçlarına göre seçilir. Örneğin, büyük bir bina için su temini yapacak bir pompanın debisinin, küçük bir ev için gereken debiden daha yüksek olması beklenir.
Birim kesitten, birim zamanda geçen akışkan miktarıdır. m3/h, l/dk, gpm gibi farklı birimler ile gösterilir.
ELEKTRİK MOTORU NEDİR?
Elektrik motorları, elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren aygıtlardır. Her elektrik motoru biri sabit (Stator) ve diğeri kendi çevresinde dönen (Rotor ya da Endüvi) iki ana parçadan oluşur.
Bu ana parçalar, elektrik akımını ileten parçalar (örneğin: sargılar), manyetik akıyı ileten parçalar ve konstrüksiyon parçaları (örneğin: vidalar, yataklar) olmak üzere tekrar kısımlara ayrılır.
ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN NEDİR, NEDEN ÖNEMLİDİR?
Enerji verimliliği; gaz, buhar, ısı, hava ve elektrikteki enerji kayıplarını önlemek, çeşitli atıkların geri kazanımı ve değerlendirilmesi veya ileri teknoloji ile üretimi düşürmeden enerji talebini azaltması, daha verimli enerji kaynakları, gelişmiş endüstriyel süreçler, enerji geri kazanımları gibi etkinliği artırıcı önlemlerin bütünüdür. Genellikle enerjinin az kullanılması, iki ampulden birinin söndürülmesi şeklinde algılanmakta olan enerji tasarrufu, aslında enerji atıklarının değerlendirilmesi ve mevcut enerji kayıplarının önlenmesi yoluyla tüketilen enerji miktarının, kalite ve performansı düşürmeden en aza indirilmesidir.
Bilindiği gibi, en önemli enerji kaynağı olan petrol ve kömür gibi fosil yakıtlar hızla tükeniyor. Bunun yanında, enerji üretim ve tüketim süreçlerinde ortaya çıkan sera gazı emisyonları küresel ısınma ve iklim değişikliğinin en önemli nedenleri arasında. Bu iki etmen çevre için enerji verimliliğini gerekli kılıyor.
Enerji verimliliğinin artırılması aynı zamanda ekonomi üzerinde ağır bir yük olan enerji kaynaklarındaki dışa bağımlılığının azaltılmasına katkı sağlayacaktır. Enerji talebindeki artış güvenilir ve uygun fiyatlı petrol ve doğal gazın uzun vadeli erişiminde sorunlara yol açacaktır. Enerji verimliliğinin artırılarak enerji tüketiminin azaltılması bu tür riskin azaltılmasına yardımcı olacaktır.
Bir işletmede enerji verimliliği çalışması yapılmasının ana amacı genellikle ekonomiktir. Enerji verimliliğinin artırılması bir işletmede maliyetlerin azaltılmasına yol açar, daha verimli ve daha rekabetçi bir süreçler elde edilir. Bununla birlikte KOBİ’lerde enerji verimliliğinin artırılmasının tek nedeni sadece ekonomiklik yani sadece enerji faturalarının azaltılması değildir. Prosesin daha iyi kontrol edilmesine olanak sağlayan daha modern proses ekipmanları kullanımı enerjinin verimli kullanımının yanı sıra ürün kalitesinin artırılmasına ve kalitenin devamlılığını da sağlar. Öte yandan daha az enerji kullanarak aynı sonuçları elde etmek ithal enerjiye olan bağımlılığı azaltacak ve enerji fiyatının kontrolüne katkı sağlayacaktır. Daha az enerji kullanımı çevreye daha az emisyonun yayılmasına yol açacak bu da yerel hava kalitesini artıracak ve azalan CO2 emisyonları ve su buharı da iklim değişiminin küresel etkilerini azaltacaktır.
Sanayinin tüm sektörlerinde enerji verimliliği bilincine paralel olarak enerji verimliliğinin artırılmasının hem rekabet gücümüzü artırma hem de ekonomi üzerinde ağır bir yük olan enerji kaynaklarındaki dışa bağımlılığının ve çevresel zararların azaltılmasına katkı sağlayama gibi yararları göz önüne alınarak enerji verimliliğinin artırılması konusunda gerekli çalışmalara vakit geçirmeden başlanmalıdır.
FREKANS NEDİR?
Birim zamandaki titreşim sıklığıdır. Frekans birimi titreşim/saniye olup Hertz(Hz) e eşittir. Periyodik (yani eşit zaman aralıkları ile tekrarlanan) hareketlerde, hareketin birim zamandaki tekrar sayısına Frekans denir. “ f “ harfi ile gösterilir. Frekansın birimi Hertz (Hz) ‘dir. Dünya genelinde ülkelerin şebeke frekansları 50 veya 60 hertz’dir. Ülkemizde şebeke frekansımız 50 hertz’dir. Bu şu anlama gelir: 1 saniye (T) içerisinde elektrik 50 saykıl oluşturur.100 adet de alternans oluşturur. Bir saniye (T) de 50 saykıl oluşuyorsa 1 saykıl 1/50 saniye yani 0,02 saniyede oluşur.
Frekans ölçen aletlere frekansmetre adı verilir. Frekansın söz konusu olduğu titreşim hareketlerinden biri de dalgaların hareketidir. Bir dalganın dalga boyu l, yayılma hızı v ise, frekansla aralarında v = fl bağıntısı vardır.
HİDROFOR NEDİR?
Hidrofor, şehir şebekesinin yetersiz kaldığı durumlarda, yüksek binalarda ya da su kesintisine karşı su deposu bulunan binalarda kullanıcıya suyun konforlu bir şekilde ulaştırılmasını sağlayan pompa ve kontrol ekipmanlarından oluşan bir sistemdir.
Pompa Dışında Hidroforu Oluşturan Yardımcı Ekipmanlar;
• Denge Tankı (Genleşme Tankı) Ve Bağlantı Fleksi
• Seviye Flatörü
• Elektronik Kontrol Paneli
• Basınç Şalteri
• Manometre
• Küresel Vana
• Çekvalf
• Birden Fazla Pompa İçin Emiş Ve Basma Kollektörü
HİDROFOR KULLANIM ALANLARI NERELERDİR?
• Konut, apartman, ticari binalarda(ofis, yurt, otel, hastane vb.) ihtiyaç duyulan basınçlı su temininde.
• Otomatik su dağıtma(sprinkler) sistemine sahip bahçe sulama sistemlerinde.
• Su arıtma(RO-Reverse osmosis) sistemlerinde.
• Endüstriyel proseslerde basınçlı su ihtiyacı duyulan sistemlerde.
• Yangınla mücadele kapsamında, ıslak söndürme sistemlerinde(sprinkler) gerekli basınçlı su temininde.
HİDROFOR SEÇİM KRİTERLERİ NELERDİR?
Kullanım amacına göre (evsel, endüstriyel, ticari vb.) seçilecek hidroforun uzun süre sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için hidrofor tipinin ve kapasitesinin doğru olarak belirlenmesi gerekir.
Bu kriterler;
• Su deposunun hidrofora göre konumu (Negatif emiş durumu kontrolü)
• Basınçlandırılacak suyun niteliği (sıcaklık, kirlilik durumu, sertlik, asidik-bazik düzeyleri vb.)
• Hidroforun tesis edileceği alanın özellikleri (yeterli yerleşim alanı, havalandırma, gürültü seviyesi kontrolleri)
• Tesis, konut, fabrika vb. elektrik besleme şekli (monofaze-trifaze kontrolü)
• Hidrofor debisinin hesaplanmasında mekanın niteliğine göre (okul,yurt,konut, villa,otel vb.) kullanıcı sayısı ve eş zaman faktörünün doğru seçilmesi
• Elektrik sarfiyatı ve işletme giderleri açısından seçilecek pompa verim eğrisinde en yüksek verimli olduğu noktada seçilmesi
• Gerekli hidrofor basıncı; bina statik yüksekliği(kot farkı), toplam iletim kayıpları ve iş yapma(akma) basıncı dikkate alınarak en doğru seçimin yapılması
• Seçilecek olan denge tankının hacminin doğru hesaplanması ve basınç sınıfının doğru tespit edilmesi
• Bunların dışında debi değişkenliğinin fazla olduğu sistemlerde çoklu pompa sistemleri veya frekans kontrollü hidroforlar ile optimum çözümlerin oluşturulması
Bu sayede yüksek motor gücüne sahip pompalar yerine daha düşük motor gücüne sahip fazla sayıda pompa ile elektrik sarfiyatının önüne geçilebilir ve yüksek konfor garanti edilebilir. Ayrıca olası bir arıza durumunda da pompaların arızası giderilene kadar sistemin çalışmaya devam etmesi sağlanır.
JOKEY POMPA NEDİR?
Yangın pompa sistemlerinde kullanılan ve ana yangın pompasının gereksiz yere çalışmasını önlemek için ana pompadan önce devreye giren yardımcı pompadır. Jokey pompanın görevi, sistemi basınç altında tutmak, kayıp-kaçakları ve basınç düşmesini tolere etmektir.
KAVİTASYON NEDİR?
Pompa içerisindeki akışkanın (su) lokal olarak buharlaşması ve yoğuşması çevrimi “kavitasyon” olarak adlandırılır. Pompa içerisinde kavitasyon oluşmaması için, net emiş derinliğinin hesabı (Z1), pompa ömrü açısından büyük önem taşımaktadır. Kavitasyon esnasında pompada lokal buharlaşmalar ve yoğuşmalar oluşur, bunun sonucunda pompa düzenli çalışmaz ve pompa çıkış basıncında azalma görülür. Pompa kavitasyon durumunda çalıştırılmamalıdır. (Kavitasyonda pompa gürültülü çalışacak, pompanın metal yüzeylerinde ciddi aşınma oluşacaktır.)
MEKANİK SALMASTRA NEDİR?
Pompa gövdesine montajlanmış, sabit eleman karşısında dönen mile bağlı olarak başta akışkan sızıntılarını ve partiküllerin ortama girmelerini engellemek, devamında basınç, sıcaklık gibi değerlerin sistemden kaybını engellenmek için kullanılan sızdırmazlık elemanıdır.
NPSH DEĞERİ (NET POZİTİF EMME YÜKSEKLİĞİ)
“Net Positive Suction Head” ifadesindeki kelimelerin baş harfleri ile ifade edilen kavramdır. NPSH değeri; pompanın yeraltından emiş şartlarında çalıştırılması durumunda, pompanın kavitasyona uğramadan(debi-basınç düşümü ve hasar oluşmadan) sağlıklı bir şekilde emiş yapabileceği net derinliği tespit etmek için kullanılan, pompa emiş ağzındaki positif basınç (mSS) dır.
Santrifüj pompaların kavitasyonsuz çalışabilmesi için pompa girişinde olması gereken minimum basınç değerini ifade eder. Akışkanı sıvı halde tutup, buharlaşmasını önlemek için gerekli olan basınç miktarıdır.
NFPA 20 NEDİR?
National Fire Protection Assosication (NFPA) Amerika Birleşik Devletleri’nin Ulusal Yangından Korunma Birliği olarak 1896 yılında kurulmuştur. NFPA 20 ise bu kuruluşun “Yangından Korunma için Yerleşik Pompaların Kurulumu” standardı olarak adlandırılır ve ilk olarak 1899 yılında yayımlanmıştır. Bu standart, yangın pompasının, kontrol panellerinin ve kullanılması gereken yardımcı elemanların özelliklerini, performanslarını ve montaj kurallarını belirler.
NFPA 20’ ye göre yangın pompa tipleri aşağıdaki gibi olabilir;
-In-Line
-Uçtan Emişli
-Yatay/Dikey Bölünebilir Gövdeli
-Dik Türbin Tipi
-Pozitif Deplasmanlı Pompa (Köpük Pompaları)
Pompaların performans eğrisi özellikleri ise aşağıdaki gibi olmalıdır;
Kapalı Vana Basınç Değeri: Yangın pompasının kapalı vana basınç değeri, (sıfır debide pompanın verebileceği maksimum basınç) anma değerinin 0’ını geçmemelidir.
Anma Değerleri: Talep edilen debi ve basınç değerinin pompa hidrolik eğrisi üzerinde kesiştiği noktadır.
Maksimum Yük: Yangın pompası eğrisi, anma debisinin 0 kapasite değerini sağlamalıdır ve 0 debi kapasitesindeki basınç değeri, anma basıncının %65’in den az olmamalıdır.
MEKANİK SALMASTRA NEDİR?
Pompa gövdesine montajlanmış, sabit eleman karşısında dönen mile bağlı olarak başta akışkan sızıntılarını ve partiküllerin ortama girmelerini engellemek, devamında basınç, sıcaklık gibi değerlerin sistemden kaybını engellenmek için kullanılan sızdırmazlık elemanıdır.
PANO AKSESUARLARI NELERDİR?
• Sesli Işıklı Alarm Cihazları
• Kablo Numaraları
• Kablo Etiketleri
• Kablo Kanalları
• Sigorta, Şalter, On-Off Anahtarları Vb.
POMPA NEDİR?
Pompa sıvıları taşımak için kullanılan mekanik bir aygıttır. Bir pompa, sıvıyı düşük basınçtan yüksek basınca hareket ettirir ve bundan dolayı basınç içinde bir fark oluşturur. İlk pompa M.Ö. 3. Yüzyılda Arşimet tarafından tasarlanmıştır. Pompalar mekanik kuvvetlerin fiziksel kaldırma veya sıkıştırma kuvveti ile maddeyi itmesi prensibini kullanarak çalışır.
POMPA VERİMİ NEDİR?
Akışkana aktarılan hidrolik gücün, pompa miline aktarılan güce oranıdır.
POMPA KARAKTERİSTİK EĞRİSİ NEDİR?
Pompa karakteristik eğrisi, bir pompanın değişken çalışma koşullarında nasıl performans gösterdiğini grafik olarak gösteren bir eğridir. Genellikle debiye karşı kaldırma yüksekliği (veya basınç) şeklinde çizilir. Söz konusu pompanın debi-basınç değişimine göre davranışını-izlediği yolu ifade eden eğridir.
POMPALARDA KURU ÇALIŞMA
Pompalarda kuru çalışma, sıvının pompa içerisine doğru akışının engellenmesi durumunda meydana gelir. Bu, pompanın aşırı ısınmasına ve potansiyel olarak hasar görmesine neden olabilir.
Bir pompanın içinde su olmaz ise çarkın daha hızlı dönmesi için bir direnç kalmaz bu da yatak milinin ve diğer bileşenlerin aşırı ısınmasına neden olur. Bu durum çarkın mil ile temas eden kısımlarında erime başlatarak çarkın mile yapışmasına ve milin hareket etmesine engel olabilir. Bu nedenle kısa bir süre için bile olsa bir pompayı kuru çalıştırmamak ve çalıştırmadan önce mutlaka emiş yaptırılmış halde olması gerekir.
Mekanik salmastraların etrafındaki sıvı, koruma sağlayan bir film oluşturur. Bu olmadan, sıcaklık yükselir ve salmastra yüzeyinde termal çatlaklar oluşur. Suyun varlığı hayati bir soğutucu olarak işlev görür bu nedenle su olmadığında çark sıcaklığı çok daha hızlı artar.
Kuru çalışma esnasında, daha ağır çarklara sahip daha büyük pompalar küçük modellere göre daha hızlı deforme olurken paslanmaz çelik pompalar ise plastik pompalara göre daha dayanıklıdır.
POMPALARIN NEGATİF EMİŞ ŞARTLARINDA KULLANIMI
Pompaların negatif emiş şartlarında kullanılması, sıvının atmosfer basıncından daha düşük bir basınç altında pompa emme bölümüne girmesi anlamına gelir. Bu, kavitasyon riskini artırabilir.
MAKSİMUM EMİŞ DERİNLİĞİNİN TESPİTİ (Z1)
Pompanın kavitasyondan korunması için gerekli maksimum emiş derinliğinin tespitinde kullanılacak formül;
Z1 = Pb – NPSH gerekli – Hr – pV
Pb: Barometrik basınç (mSS). Deniz seviyesinden yüksekliğe göre değişir. Deniz seviyesinden yukarılara çıkıldıkça barometrik basınç azalır. (Bknz. tablo 2)
Hr: Pompa emiş hattındaki toplam iletim kayıpları (mSS).
pV: Buhar basıncı (mSS). Su sıcaklığına göre değişir. (Bknz. tablo 1)
NPSH gerekli: (Emiş ağzındaki net pozitif basınç). Pompa öngörülen çalışma şartlarındaki NPSH değeridir.
POMPALARIN NEGATİF EMİŞ KOŞULLARINDA ÇALIŞTIRILMASI DURUMUNDA KAVİTASYON OLUŞMAMASI İÇİN ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER NELERDİR?
1. Pompa, emiş yapılacak su deposunun hemen üzerine monte edilmeli tek dirsek ile su deposuna bağlanmalıdır.(Pompa emiş hattının uzunluğu minimum seviyede tutulmalıdır.)
2. Emiş hattındaki su hızı, maksimum pompa debisi dikkate alınarak 1.5 m/s den yüksek olmamalıdır. Maksimum debi ve 1.5m/s su hızı dikkate alınarak pompa emiş hattının çapı tespit edilmelidir.
3. Emiş hattı mümkün olduğunca düz bir hat olmalı, filtre, pislik tutucu vb. lokal kayıp yaratacak armatürlerin kullanımından kaçınılmalıdır.
4. Hesaplamalar sonucu tespit edilen emiş yüksekliği(Z1) değerinden daha derin bir noktadan pompa emişe zorlanmamalıdır. Müsaade edilir emiş yüksekliği(Z1) aşıldığında pompa kavitasyona uğrayacaktır.
5. Emiş yapılacak su sıcaklığı önemli bir parametredir, su sıcaklığı arttıkça buharlaşma kayıpları artacak ve pompanın emiş yapabileceği net yükseklik düşecektir.
6. Deniz seviyesinden yükseklere çıkıldıkça atmosferik basınç azalmaktadır. Deniz seviyesinde atmosferik basınç Pb =10,13mSS olup, deniz seviyesinden yüksek yerlerde ya yukarıdaki tablodan Pb değeri okunmalı ya da kabaca -0,5mSS Pb değerinin düşük alınması gerekmektedir.
POMPA SEÇİMİ İÇİN GEREKLİ TEMEL PARAMETRELER NEDİR?
• Pompanın hangi amaçla kullanılacağı (sirkülasyon, drenaj, transfer pompası, hidrofor vs.)
• Debi ve basınç ihtiyacı
• Basınç değeri bilinmiyorsa tesisata dair detaylı bilgi
• Su tankının konumu (yeraltı, yerüstü), emiş derinliği, toplam emiş mesafesi
• Pompa çıkışında talep edilen kullanım basıncı
• Transfer edilecek sıvının niteliği, özellikleri
• Pompaya dair talep edilen standartlar
• Elektrik besleme tipi (monofaze, trifaze)
• Pompa bağlantı çapı
• Pompa koruma sınıfı (IP)
POMPA KARAKTERİSTİK EĞRİSİ NEDİR?
Söz konusu pompanın debi-basınç değişimine göre davranışını-izlediği yolu ifade eden eğridir.
SİRKÜLASYON POMPASI MONTAJI
Isıtma sistemlerinde kullanılan sirkülasyon (devirdaim) pompasının kullanım amacına göre tesisattaki montaj yerleri aşağıdaki şekilde gösterilmektedir.
1. Isıtma Devresi Sıcak Su Sirkülasyon (Devirdaim) Pompası: Tesisatın kazan çıkış tarafına & radyatör besleme hattına bağlanır.
2. Sıcak Su Hazırlama - Boyler Hattı Devresi Sirkülasyon Pompası: Binada kullanılacak/tüketilecek olan sıcak suyu hazırlayan boylerin ihtiyaç duyduğu ısının kazandan boyler içerisindeki serpantin devresine iletilmesini-sirküle edilmesini sağlayan pompadır. Kazan çıkışı ile boyler girişi arasındaki hat üzerine bağlanır.
3. Kazan Şönt (Kısa Devre) Pompası: Isıtma kazanındaki gövde içerisindeki ısıl farkların mümkün olduğunca az olması kazanın ömrü açısından önemlidir. Eğer şönt pompa kullanılmaz ise kazandan çıkan 90°C deki su, kazana 70°C de dönecek ve dT:20C olacaktır. Bu sıcaklık farkı kazan içerisinde lokal olarak sıcak ve soğuk bölgeler oluşmasına neden olacak, bu durum ise ısıl farklar nedeniyle kazan kaynak noktaları vb. alanlarda zaman içerisinde deformasyonlara neden olacaktır. Şönt pompa kullanılarak kazandan çıkan ve dönen su sıcaklığı farkı ΔT daha küçük değerlere (10 °C) çekilir. Böylelikle kazanın zarar görmesinin önüne geçilmiş olur.
SİSTEM EĞRİSİ NEDİR?
Tesisat karakteristiği olarak da adlandırılır. Emme-basma taraflarındaki statik yükseklikler, sistemin fark basıncı ve emme-basma taraflarındaki sürtünme kayıplarının birer parametre olarak dikkate alındığı, tesisata özgü karakteristiği ifade eden eğridir.
VERİMLİ MOTOR NEDİR?
Günümüzde tüm endüstri kollarında en önemli konulardan biri hiç şüphesiz ki enerji tüketimi ve enerji tasarrufu olgusudur. Üretilen ürün ne olursa olsun neredeyse bütün işletmelerde üzerinde durulan en hassas konu maksimum enerji tasarrufunun nasıl sağlanacağıdır.
Artan enerji maliyetleri ve giderek azalmakta olan doğal enerji kaynakları; başta gelişmiş ülkelerdeki kullanıcılar olmak üzere yavaş yavaş tüm bilinçli işletmeleri, maksimum enerji tasarrufu yapmaya zorlamaktadır.
Sanayinin birbirinden farklı kollarını düşündüğümüzde; en yaygın olan cihazın; elektrik enerjisini mekanik enerjiye çevirip bize her türlü uygulamada en mükemmel çözümü sunan elektrik motorları olduğunu fark ederiz. Endüstride elektrik enerjisinin %65’i elektrik motorları tarafından tüketilmektedir. Dünya çapında motorların, elektrik enerjisinin tüketimi ve CO2 salımının azalmasında önemli rolü vardır. Bu görünmeyen yüksek giderler endüstrideki elektrik tüketimi ile ilgilidir. Son teknoloji motorlar kullanarak dünya genelinde hesaplanan ve öngörülen yıllık enerji tasarrufu yaklaşık 34 milyar dolar seviyelerindedir.
Motorların Verimli Kullanılması Neden Önemlidir?
Verimliliği yüksek motorlar kullanımı CO2 salımında %68’e varan azalım sağlamaktadır. Motorun satın alma fiyatı, aynı motorun 8-12 hafta boyunca çalışması durumunda harcadığı elektrik fiyatına karşılık gelmektedir. Anapara değeri, motorun ömrü boyunca toplam çalışma maliyetinin sadece %1’ini temsil eder. Yüksek verimliliğe sahip güvenilir motorlar en düşük çalışma ömrü maliyeti sunmaktadır. Yüksek verimlilik, sadece daha düşük çalışma maliyetinden tasarruf etmek ve daha az CO2 ve sera gazı salımı demek değildir, aynı zamanda :
Daha uzun çalışma zamanı, Yüksek güvenilirlik, Daha düşük bakım maliyeti demektir ve yüksek verimlilik değeri, motor daha düşük sıcaklıkta çalışarak rulman ve sarımlarının ömrünün uzatılması demektir. Artırılması konusunda gerekli çalışmalara vakit geçirmeden başlanmalıdır.
VORTEKS ÇARK NEDİR?
Büyük ve lifli parçalar içeren atık su veya çamurların uzaklaştırılmasında tercih edilen pompa modellerinde kullanılan açık tipte çarktır. Yüksek partikül geçirgenlikleri sayesinde tıkanmaya karşı dayanıklı olduğu için tercih edilir.
YANGIN POMPASI NEDİR?
Yangın pompası, yangın anında bağlı olduğu su kaynağından yangın söndürme tesisatına, önceden hesaplanmış bir basınçla su aktaran ve sistemi besleyen bir ekipmandır. Kontrol altına alınamayan yangınlar maddi kayıpların yanı sıra can kaybı oluşmasına ve çevresel zararlara da yol açabilir. Bu sebeple yangın pompaları, yangınla mücadelede yangının başlangıç aşamasında devreye girerek yangının büyümesini engelleyen ve kısa sürede etkili bir sonuç alınmasına yardımcı olan makinalardır.
YANGIN POMPASI NE İŞE YARAR?
Yangın pompası, yangın söndürme sistemlerine suyun sabit debi ve basınç ile tedariğini sağlar. Yangın pompaları; yağmurlama sistemini (sprinkler), yangın hortum tesisatını ve hidrant tesisatını basınçlı su ile kesintisiz besler. Her türlü güvenlik önleminin alınmasına karşın yangın riski her zaman bulunmaktadır. Yangın tehlikesini minimize etmek kadar yangın anında oluşabilecek zararları da en aza indirmek için yangın pompaları hayati önem taşımaktadır.
YANGIN POMPASI NASIL ÇALIŞIR?
Sulu yangın söndürme sistemlerinde kilit bir rol oynayan yangın pompaları bir kontrol panosu ile kumanda edilir. Yangın pompaları, dizel veya elektrik tahrikli motor ile çalışmaktadır ve olası bir tehlike anında tam bir güvenlik sağlayabilmesi için ana pompanın yanı sıra aynı kapasitedeki yedek pompa ve jokey pompa olarak üç parçadan oluşması gerekmektedir. Yedek pompa ana pompada herhangi bir sorun oluşması halinde yangın anında devreye girerek istenmeyen kayıpların önüne geçer. Örneğin elektrikli ve dizel seçenekleri bulunan yangın pompalarında ana pompa elektrikli seçilirken elektrik kesintilerine karşı yedek pompa dizel tahrikli olarak seçilir. Eğer bina veya tesiste yangın pompasını besleyecek kapasitede jeneratör mevcutsa, yedek pompa da elektrik beslemeli olabilir.
Jokey pompa ise sistemde kayıp ve kaçaklara bağlı meydana gelebilen ani basınç düşmelerinde ana pompadan önce devreye girerek yangın pompasının gereksiz çalışmasını önler. Her bir pompanın ayrı bir kontrol panosu bulunur. Kesintisiz bir su kaynağına bağlanan yangın pompası devreye girdiğinde aldığı suyun basıncını artırır. Yangın pompaları devreye girdiğinde, motor tahrikiyle pompanın içinde bulunan çark sisteminin mil ekseninde döner hareketle suyu belirlenen basınç seviyesine getirir. Ardından ideal basınç noktasına gelen suyu yangın söndürme tesisatına transfer eder. Yangın pompalarının sorunsuz çalışması için sistemin doğru kurulması ve periyodik olarak bakımlarının yetkili servisler tarafından yapılması büyük önem taşır.
YANGIN POMPALARI NERELERDE KULLANILIR?
Yangın pompalarının konutlardan fabrikalara kadar, insan veya ortama bağlı olası yangın risklerine karşı geniş bir kullanım alanı bulunmaktadır. Konutlar için geliştirilmiş yangın pompası çeşitleri özel mülkler, villalar, siteler ve apartmanlarda yangına karşı güvenlik ve mücadelede kullanılır. Kullanım alanına göre çeşitleri bulunan yangın pompaları; yüksek yangın riskine sahip endüstriyel tesisler, belediyeler, okullar, oteller, alışveriş merkezleri, hastaneler, marinalar, tersaneler, kimyevi ve tehlikeli madde işleyen tesisler, atık tesisleri ve dolum tesisleri vb. alanlarda tesis edilmektedir. Kapalı bir alanda sabit olarak bir sistemin parçası olarak tesis edilen yangın pompalarının yanı sıra mobil yangın söndürme sistemlerinde, su tankının arkasına entegre edilen pompa seçenekleri de bulunur. Bu tip pompalar özellikle afetle mücadele ekipleri tarafından yangına karşı mücadelede kullanılır.
YANGIN POMPASI NASIL SEÇİLİR?
Yangın söndürme sisteminin mekanik yapısı, kullanılacak alan, su kaynağının konumu, suyun debisi, yoğunluğu ve risk derecesi pompa seçiminde dikkat edilmesi gereken başlıca kriterler arasında yer alır. Örneğin pompaya akış sağlayacak su kaynağının emiş noktasından aşağıda olduğu durumlarda dikey türbin tip pompalar, diğer durumlarda ise yatay emişli pompalar kullanılır. Ayrıca yangın pompasının sistemin ihtiyacı olan debi ve basma yüksekliği hesaplarının hidrolik hesap yapılarak seçilmesi gerekmektedir. Bu hesaplamalar ulusal ve uluslararası standartlar doğrultusunda konusunda uzman kişiler tarafından yangın tehlike sınıflarına göre yapılmaktadır. Sisteme ve konuma göre doğru hesaplamalarla seçilen yangın pompası olası bir müdahale anında tam performans göstererek istenmeyen durumların önüne geçer.
Ülkemiz de kullanılan standartlar aşağıdaki gibidir;
• TS EN 12845+A2; Sabit Yangın Söndürme Sistemleri, Otomatik Püskürtme Sistemleri-Tasarım, Kurulum ve Bakım Standardı
• NFPA 20 (Amerikan Yangından Korunma Birliği) Yangın Pompa Odası Kurulum Standardı
• UL (Underwriters Laboratories). Ürün güvenliği üzerine çalışan ABD merkezli bağımsız bir ürün güvenlik sertifikasyon kuruluşu olup kendi standartlarına göre ürünleri test eder ve listeler.
• FM (Factory Mutual). Yangın ve doğal afet gibi risklere karşı korumak üzere çalışan ABD merkezli dünyanın en büyük sigorta kuruluşlarından biri olup kendi standartlara göre ürünleri kontrol eder ve FM onayı verir.
Olası bir yangında maddi ve manevi yaşanabilecek kayıpların önüne geçmek için yangın söndürme sistemine uygun ve teknik açıdan iyi bir performans sağlayan bir yangın pompasının seçilmesi gerekmektedir.